Parite Nedir?

Günümüz finans piyasalarında iki ülkenin para birimlerini karşılaştırmak için kullanılan 3 tür parite çeşidi bulunuyor.  Minör pariteler, majör pariteler ve egzotik pariteler. Parite; bir para biriminin diğer para birime göre olan değerini gösterir.

İki para birimi alınıp satıldığında veya takas edildiğinde, bir parite değeri belirleniyor ve parite türleri, oluşturulan işlem hacimlerine ve hesaplamaya dahil olan ülkelerin para birimlerinin gücüne göre oluşuyor. En sık kullanılan parite çeşitleriyse majör ve minör paritelerdir.

Dünya’da en büyük 7 para birimi olarak bilenenler şunlardır:  Amerikan Doları (USD), Euro (EUR), İngiliz Sterlini (GBP), Avustralya Doları (AUD), Kanada Doları (CAD), İsviçre Frangı (CHF), Japon Yeni (JPY).

Majör parite bu 7 para biriminin birbirine karşı olan değerini ifade eder. Mesela Eur/Usd, Gbp/Jpy, Aud/Usd Cad/Chf gibi pariteler piyasada majör para birimi olarak adlandırılırlar. Paritede para birimleri birbirlerine göre satın alma gücünü ifade eder. Örnek vermek gerekirse Eur/Usd paritesinin 1.10 olduğunu varsayalım. Bu bize 1 Euro ile 1.10 ABD doları alacağımızı gösterir. Bir ABD doları kendi ülkelerinde bir Euro ile aynı miktarda mal ve hizmet satın alabiliyorsa, iki para birimi arasındaki ana paritenin bire bir oranda olduğu söylenebilir.

Majör parite uluslararası finans alanında önemli bir kavram ve farklı para birimlerinin birbirlerine göre değerlerinin belirlenmesinde önemli bir rol oynuyor. Majör paritenin iyi anlaşılması, küresel döviz işlemleri ve uluslararası ticaretle uğraşan yatırımcılar için oldukça önemlidir.

Minör parite;  yukarıda saydığımız 7 para birimi ile bu para birimleri dışında kalan diğer para birimlerine olan değerini ifade eder. Mesela Dolar’ın Türk Lirası’na karşı olan değeri yani Usd/Try para birimi bir minör paritedir. Minör pariteler, majör paritelere göre yaygın işlem görmeyen yada hacimsel olarak çok daha az işlem göre parite çeşididir. Yatırımcılar minör pariteyi takip ederek arbitraj ve diğer kârlı işlemler için potansiyel fırsatları da yakalayabilir.

Egzotik parite, başlıca yedi para birimi dışındaki para birimlerini içeren döviz kurlarını kapsar. Polonya Zlotisi ile Bulgar Levası arasındaki kur paritesi buna örnek olarak verilebilir.

Bu tür döviz kurları daha düşük işlem hacmine sahip olma eğiliminde ve genellikle egzotik karşılaştırmalar olarak adlandırılıyor ve uluslararası piyasalarda en az işlem gören kur pariteleri olarak kabul ediliyorlar.

Yatırım söz konusu olduğunda, döviz parite değerinin nasıl hesaplandığını anlayarak varlıkların değerini belirlemek önem arz ediyor. Şimdi, paritenin nasıl hesaplandığına ve yatırımcıların neleri akılda tutması gerektiğine detaylıca bakalım:

Parite, baz ve değişken döviz olarak tanımlanan iki para değerinin birbirine bölünmesiyle hesaplanıyor.

Örneğin, X para biriminin değerinin 10 TL, Y para biriminin değerinin ise 20 TL olduğunu varsayalım. X burada ilk para birimini yani baz dövizi, Y ise ikincil para birimini yani değişken dövizi temsil ediyor.

Karşılıklı değeri bulmak için Y'yi X'e bölmemiz gerekir. Bu örnekte, XY paritesi 2’dir. Sonuç olarak, bu işlemle iki para birimi arasındaki oranı yani pariteyi elde ediyoruz.

Euro Dolar parite değerinin hesaplanması dünya çapındaki finans piyasaları için oldukça önemli. Bu parite de, tıpkı yukarıda söz ettiğimiz gibi bir para biriminin değerinin diğerine bölünmesiyle hesaplanıyor.

Bu hesaplama, uluslararası piyasalarda her iki para biriminde de dalgalanan arz ve talebi dikkate alarak yapılıyor. Döviz kuru faiz oranları, ekonomik performans, enflasyon oranları ve siyasi istikrar gibi çeşitli faktörlere bağlı. Finans uzmanları bu faktörleri göz önünde bulundurarak, döviz kurundaki herhangi bir ayarlamayı tahmin edebilir ve bilinçli yatırım kararları öngörebilir.

Euro Endeksi (EUR Index), Euro'nun diğer önemli para birimleri karşısındaki değerini ölçen bir finansal göstergedir. Bu endeks, Euro'nun döviz piyasasındaki performansını izlemek ve diğer para birimleriyle karşılaştırmak amacıyla kullanılır. Euro Endeksi'nin hesaplanması genellikle Euro'nun ağırlıklı ortalamasını alarak yapılır.

Euro Endeksi, genellikle aşağıdaki adımlarla hesaplanır:

1. Euro'nun diğer önemli para birimleri karşısındaki döviz kurları alınır.
2. Her bir para biriminin Euro'ya karşı ağırlığı belirlenir. Bu ağırlıklar genellikle ticaret hacmi ve ekonomik öneme göre belirlenir.
3. Ağırlıklı döviz kurları kullanılarak Euro Endeksi hesaplanır.

Bu endeks, Euro'nun genel gücünü ve değerini yansıtarak yatırımcılara ve analistlere bir gösterge sağlar. Euro Endeksi'nin değeri, temel alınan diğer para birimleri karşısındaki Euro'nun değerindeki değişikliklere bağlı olarak dalgalanabilir.

Şimdi bir de Euro Dolar Paritesinin küresel piyasalardaki önemine değinelim. Küresel finans piyasalarında mevcut olan çok sayıda parite içinde, Euro Dolar (EURUSD) öne çıkıyor. Bu parite, küresel ekonomide etkili bir konuma sahip olan ve süper güçler olarak kabul edilen ABD ve Euro Bölgesi’nin iki para biriminin kıyaslanması sonucu ortaya çıkıyor.

EURUSD paritesinin önemi, bu iki dominant bölge arasındaki finansal rekabetin tablosu olarak da tanımlanmasıyla açıklanabilir. EURUSD paritesindeki dalgalanmalar hem Euro Bölgesi hem de ABD'nin ekonomisi ve ticari faaliyetleri üzerinde doğrudan bir etkiye sahiptir ve bazen bu bölgelerdeki diğer ekonomik gelişmelerden de etkileniyor. Özetle, EURUSD paritesi her iki bölgenin ekonomilerini derinden etkileyen ve aynı zamanda onlardan etkilenen iki yönlü bir faktör olarak görülüyor.

Genel olarak, Euro Dolar parite değeri küresel ekonominin sağlığı açısından kilit bir gösterge olup, uluslararası ticaretten para politikasına kadar her şey üzerinde önemli etkilere sahip. Buna ek olarak dünya ticaret hacminin bugün itibari ile %58’i Dolar ile yapılırken %23’ü Euro ile yapılmaktadır. Bu da Eur/Usd paritesinin sadece finansal sektör açısından değil reel sektör açısından da çok önemli olduğunu bize göstermekte.

Ekonomik açıdan, pariteyi etkileyen faktörleri şu şekilde sıralayabiliriz.

• Cari açık, devlet borçları, faiz oranları ve enflasyon oranları gibi temel ekonomik faktörler bir para biriminin değerini etkileyebilir.
• Merkez bankası kararları ve piyasa müdahalesi gibi parasal faktörler döviz kurlarında dalgalanmalara neden olabilir.
• Ticaret savaşları, doğal afetler, siyasi istikrarsızlıklar ve terörizm gibi jeopolitik olayların ve döviz kurlarında aşırı oynaklığın parite değerini tetikleyebildiğini gözlemleriz.
• Yatırımcı algıları ve piyasa beklentileri gibi piyasa duyarlılığı ve spekülasyonlar para birimlerinin arz ve talebini etkileyebilir.
• Son olarak sosyal tercihlerdeki değişiklikler ve demografik değişimler gibi sosyal faktörleri de parite ölçütünü etkileyen faktörler arasında sayabiliriz. Örneğin, yaşlanan nüfusa sahip ülkeler, para birimlerinin değerini potansiyel olarak etkileyebilecek farklı tüketici davranışları ve harcama kalıpları içerisine girebilirler.

Döviz kurlarıyla ilgili finansal işlemlerde bilinçli kararlar almak için bu faktörlerin farkında olmak önemli. Pariteyi etkileyen farklı faktörleri iyi okumak, yatırım kararlarınızı verirken size yol gösterici olabilir.

Gedik Yatırım Forex’te döviz çiftleri (Parite), USDTRY, emtia (Altın, Gümüş, Ons Altın, Gram Altın vb.), CFD ürünler (Petrol, Doğalgaz, Nasdaq, Nikkei vb.), dünya borsa endeksleri, ABD Hisse senedi ürünleri (Tesla, Apple, Amazon, Microsoft vb.) üzerinden işlem yapabilirsiniz.

Gedik Yatırım'da Forex işlemleri hakkında daha fazla bilgi almak için tıklayın!