Türk Ticaret Kanunu (TTK) Nedir?

Yeni Türk Ticaret Kanunu nedir sorusunun en kısa yanıtı, Türk Ticaret Hukuku’ndaki önemli dönüm noktası olarak verilebilir. Detaylı bilgiler için öncelikle ilgili yasaların geçmişine göz atmak önem taşır: 1 Ocak 1957'de yürürlüğe giren ve yaklaşık elli yıl boyunca Türk ticaretinin temelini oluşturan 6762 sayılı Ticaret Kanunu, hazırlandığı ve kabul edildiği dönemin koşullarını ve ilkelerini başarıyla yansıtmış bir yasadır. Çağdaş, güvenilir ve uygulanabilir çözümler sunarak, Türk ticaretinin gelişmesine önemli katkılar sağlamıştır. Ancak 6762 sayılı Kanunun uygulandığı 20. yüzyılın ikinci yarısı ticaret dünyası için olağanüstü değişimlere sahne oldu. Bu değişimler sadece Türkiye'yi değil, tüm dünyayı etkiledi. Avrupa Birliği'nin kurulması ve küreselleşme, bölgesel ekonomik birliklerin oluşturulması, uluslararası hukukun gelişmesi, serbest pazar ve rekabet kavramlarının yaygınlaşması gibi etkenler bu değişimlerin gerçekleşmesinde etkili oldu. Ayrıca şirketler topluluklarının artması, uzman hukukun etkisi, uluslararası konvansiyonların rolü gibi bileşenler ticaret hukukunun da hızla evrimleşmesini zorunlu kıldı.

6762 sayılı Ticaret Kanunu bu değişimlere ayak uydurmak için defalarca değiştirildi ve yeni düzenlemeler eklendi. Fakat zamanla bu değişiklikler de yetersiz kaldı ve karmaşıklaşan kanun güncel ihtiyaçlara tam olarak yanıt veremez hâle geldi. Bu nedenle 2011 yılında 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu kabul edildi. Modern ticaret hukukunun gereklerini karşılayacak şekilde hazırlanmış yeni TTK, birçok yeniliği beraberinde getirdi. Yeni Türk Ticaret Kanunu'nun başlıca özellikleri şöyledir:

• Kanun Avrupa Birliği müktesebatı ile uyumlu hale getirildi. Bu sayede, Türkiye'nin AB'ye entegrasyon süreci desteklendi ve Türk şirketlerinin Avrupa pazarlarında faaliyet göstermesi kolaylaştırıldı.
• Yeni TTK sayesinde şirketlerin kurumsallaşmasını ve şeffaflığını teşvik eden düzenlemeler ön plana çıktı. Yatırımcıların güvenliği ve şirketlerin hesap verebilirliği artırıldı.
• Tüketicinin korunmasına yönelik önemli düzenlemeler içeren TTK sayesinde tüketici hakları daha iyi korunmaya başladı. Haksız ticari uygulamaların önüne geçilerek tüketici güvence altına alındı.
• Yeni Kanun, rekabetin korunmasına yönelik düzenlemelerle de dikkat çekti. Bu sayede piyasalarda adil bir rekabet ortamı sağlandı.
• Yeniden oluşturulan Türk Ticaret Kanunu’nda yer alan düzenlemeler, güncel elektronik ticarete de uygun şekilde oluşturuldu. Böylelikle e-ticaret ile yapılan işlemlerin güvenliği ve hukuka uygunluğu sağlanmış oldu.

Türk Ticaret Kanunu (TTK) Türkiye'de ticari faaliyet gösteren tüm gerçek ve tüzel kişiler için temel bir yasal çerçevedir. Bu kanun ticari işletmelerin kurulmasını, faaliyet göstermesini ve sona ermesini düzenler. Aynı zamanda ticari işlemler, şirketler, konkordato ve iflas gibi konularda da hükümler içerir. TTK'nın faydalarını ve ne işe yaradığına dair bilgileri şöyle sıralayabiliriz:

• Ticari İşletmelere Güvenlik ve İstikrar: TTK ticari işletmelere faaliyetlerini yasal bir çerçevede yürütmeleri için gerekli güvenliği ve istikrarı sağlar. Yatırımcılar ve iş ortakları ticari işletmelere daha fazla güven duyabilirler.
• Rekabetin Korunması: Kanun adil bir rekabet ortamının korunmasına yardımcı olur. Tüm ticari işletmeler eşit şartlarda faaliyet gösterebilirler ve tüketicilere daha fazla seçenek sunulabilir.
• Tüketicinin Korunması: Tüketicinin korunmasına yönelik önemli düzenlemeler içeren Kanun sayesinde tüketiciler aldıkları ürün ve hizmetler konusunda daha fazla güvenceye sahip olurlar.
• Uluslararası Ticaretin Kolaylaştırılması: TTK uluslararası ticaretin kolaylaştırılmasına da katkıda bulunur. Bu sayede Türk işletmeleri yurt dışı pazarlara daha kolay erişebilirler.

Türk Ticaret Kanunu’nun faydalarını kapsamıyla da özetlemek mümkün. Oldukça geniş bir kapsama sahi olan Kanun aşağıdaki konularda düzenlemeler içerir:

• Ticari işletmelerin kurulması, faaliyet göstermesi ve sona ermesiyle ilgili süreçlerin uygulanması
• Ticaret sicilinin tutulması ve işleyişi
• Tacirlerin hak ve yükümlülüklerine dair uygulamaların gerçekleştirilmesi
• Anonim, limited, komandit ve kolektif şirketler gibi farklı şirket türleriyle ilgili süreçlerin standardizasyonu
• Hisse senedi, tahvil ve bono gibi menkul kıymetlerin ihracını ve dolaşımının yönetilmesi
• Ticari işlemlerden doğan borçlar ve alacaklar ile ilgili hükümlerin uygulanması
• Borçlarını ödeyemez hale gelen ticari işletmelerin konkordato ve iflas işlemlerinin düzenlenmesi

Türk Ticaret Kanunu hangi şirketleri kapsar sorusunun tam yanıtı için öncelikle Kanunun bölümlerini gözden geçirmek önem taşır. Kanunda toplam altı kitap yer alır. Bu kitaplar şöyledir:

1. Ticari İşletme (Madde 11-123): Bu kitapta, ticari işletmenin tanımı, kuruluş şartları, tacirlerin hak ve yükümlülükleri, defter tutma ve muhasebe yükümlülükleri gibi konular yer almaktadır.
2. Ticaret Şirketleri (Madde 124-644): Bu kitapta, anonim şirketler, limited şirketler, komandit şirketler ve kollektif şirketler gibi farklı şirket türleri ayrıntılı bir şekilde düzenlenmektedir. Her bir şirket türünün kuruluş şartları, yönetim organları, hisselerin devri, sermaye artışı ve azaltılması gibi konularda özel hükümler yer almaktadır.
3. Kıymetli Evrak (Madde 645-849): Bu kitapta, hisse senedi, tahvil ve bono gibi menkul kıymetlerin ihracını, dolaşımını ve alım satımını düzenleyen hükümler yer almaktadır. Bu sayede, yatırımcıların korunması ve menkul kıymetler piyasasının güvenli bir şekilde işlemesi amaçlanmaktadır.
4. Taşıma İşleri (Madde 850-930): Bu kitapta, karayolu, denizyolu, havayolu ve demiryolu taşımacılığı gibi farklı taşıma türlerini düzenleyen hükümler yer almaktadır. Taşıma sözleşmelerinin kurulması ve geçerliliği, taşıyıcı ve gönderenin hak ve yükümlülükleri, tazminat ve cezai şartlar gibi konularda detaylı düzenlemeler bulunmaktadır.
5. Deniz Ticareti (Madde 931-1400): Bu kitapta, gemilerin tescili, denizcilerin hak ve yükümlülükleri, deniz taşıma sözleşmeleri, deniz kazaları, denizcilik sigortası gibi konularda deniz ticaretine ilişkin tüm hükümler yer almaktadır.
6. Sigorta Hukuku (Madde 1401-1520): Bu kitapta, hayat sigortası, mal sigortası, sorumluluk sigortası ve seyahat sigortası gibi farklı sigorta türlerini düzenleyen hükümler yer almaktadır. Sigorta sözleşmelerinin kurulması ve geçerliliği, sigortacının ve sigortalıların hak ve yükümlülükleri, tazminat ve cezai şartlar gibi konularda detaylı düzenlemeler bulunmaktadır.

6102 sayılı Ticaret Kanunu (TTK)’nda yer alan kitaplara göre kapsamlı ve modern düzenleme sunduğu ticari faaliyet gösteren şirketler 3 ana türe ayrılır. Bu türler sermaye, kişisel ve karma şirketler olarak sınıflandırılır. Kanuna göre ana türler ve alt bileşenleri şöyledir:

Sermaye Şirketleri:

• Anonim Şirketler (AŞ): TTK'daki en yaygın şirket türüdür. Sermayenin paylara bölündüğü ve ortakların sınırlı sorumluluk taşıdığı bir şirket şeklidir.
• Limited Şirketler (Ltd.): Sermayenin paylara bölündüğü ve ortakların sınırlı sorumluluk taşıdığı bir şirket şeklidir. AŞ'lere kıyasla kuruluş ve yönetim prosedürleri daha basittir.
• Komandit Şirketler: İki tür komandit şirket vardır:
  • Adi Komandit Şirket (A.K.): Bir veya birden fazla sermayedar (komanditer) ve bir veya birden fazla komandite ortak (işletmeyi yöneten) tarafından kurulan şirket şeklidir. Komanditerler sınırlı, komandite ortaklar ise sınırsız sorumluluk taşır.
  • Pay Sahibi Komandit Şirket (P.K.): A.K.'ye benzer, ancak komanditerlerin sermaye payları ile temsil edildiği bir şirket şeklidir.
    
    

Kişisel Şirketler:

• Kolektif Şirket: Birden fazla tacir tarafından kurulan ve ortakların sınırsız ve müteselsil sorumluluk taşıdığı bir şirket şeklidir.
• Komandit Tören Şirketi: Komandite ortakların anonim şirket hisseleri ile temsil edildiği bir şirket şeklidir.
  
  

Karma Şirketler:

• Limited Şirket Şeklindeki Komandit Şirket (Ltd. Şti.): Bir veya birden fazla sermayedar (komanditer) ve bir veya birden fazla komandite ortak (işletmeyi yöneten) tarafından kurulan ve komandite ortakların limited şirket hisseleri ile temsil edildiği bir şirket şeklidir.

Gruplandırmanın haricinde TTK’da düzenlenen başka şirket türleri de bulunur. Bunlar hisseleri halka arz edilen ve BİST’te işlem gören anonim şirketler, tek bir ortak tarafından kurulan limited şirket yapıları, kâr amacı olmayan ve belirli bir amaç doğrultusunda faaliyet gösteren tüzel kişiler ile derneklerdir.

Kaynakça:
https://www.tursab.org.tr/dosya/7103/ismail-bey-kitap_7103_3556413.pdf